วัตถุประสงค์ของการศึกษาเพื่อศึกษาค่าใช้จ่ายด้านยา และหาวิธีแก้ไขและป้องกันปัญหาที่เกิดจากการใช้ยาของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่เข้ารับการรักษาในหอผู้ป่วยอายุรกรรม โรงพยาบาลวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี การศึกษาดำเนินการระหว่างวันที่ 1 พฤษภาคม ถึง 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 พบว่า มีผู้ป่วยผ่านเกณฑ์คัดเข้าร่วมการศึกษาจำนวน 91 คน เป็นผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ร้อยละ 98.9 อายุเฉลี่ย 60.0±12.0 ปี โรคที่พบร่วมด้วยมากที่สุดคือ โรคไขมันในเลือดสูงร้อยละ 59.3 สาเหตุของการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลส่วนใหญ่เกิดจากระดับน้ำตาลในเลือดสูง (ร้อยละ 19.8) จำนวนรายการยาเฉลี่ยที่ได้รับตลอดการรักษาในโรงพยาบาลของผู้ป่วยแต่ละรายเท่ากับ 9.9±4.4 รายการ พบปัญหาที่เกิดจากการใช้ยาทั้งหมด 61 ปัญหาในผู้ป่วยจำนวน 30 คน (ร้อยละ 33.0) ความชุกของปัญหาที่พบมากที่สุดคือ การได้รับยาที่ไม่เหมาะสมร้อยละ 39.3 รองลงมา คือ ไม่ได้รับยาที่สมควรได้รับร้อยละ 26.2 การใช้ยาที่เหมาะสมแต่ละขนาดหรือระดับยาสูงเกินไปร้อยละ 14.8 และเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยาร้อยละ 11.6 ระดับความรุนแรงทางคลินิกของปัญหาส่วนใหญ่อยู่ในระดับที่ 2 (ร้อยละ 95.2) ซึ่งต้องมีการตรวจติดตามผู้ป่วยเพิ่มขึ้นหรือเปลี่ยนการรักษา ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการใช้ยาเหล่านี้ถูกแก้ไขโดยการอภิปรายร่วมกับแพทย์เกี่ยวกับ การเลือกใช้ยาที่เหมาะสม (ร้อยละ 36.1) การหยุดยา (ร้อยละ 24.6) การเปลี่ยนยา (ร้อยละ 19.7) และการเปลี่ยนแปลงขนาดและวิธีการใช้ยาที่เหมาะสม (ร้อยละ 36.1) การหยุดยา (ร้อยละ 24.6) การเปลี่ยนยา (ร้อยละ 19.7) และการเปลี่ยนแปลงขนาดและวิธีการใช้ยาที่เหมาะสม (ร้อยละ 14.7) ค่าใช้จ่ายด้านยาที่เกิดจากการแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการใช้ยาที่ได้รับตอบสนองจากแพทย์เพิ่มขึ้น 149.90 บาทต่อวัน และค่าใช้จ่ายลดลง 171.94 บาทต่อวัน คิดเป็นค่าใช้จ่ายด้านยาสุทธิลดลง 22.04 บาทต่อวัน เฉลี่ยค่าใช้จ่ายต่อปัญหาเท่ากับ 0.45 บาท การศึกษานี้บ่งชี้ว่าเภสัชกรมีบทบาทสำคัญช่วยดูแลผู้ป่วยร่วมกับทีมบุคลากรทางการแพทย์แบบสหวิชาชีพ เพื่อค้นหา ป้องกัน และแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการใช้ยา ช่วยให้ผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้ป่วยดีขึ้นและลดค่าใช้จ่ายที่เกิดจากการใช้ยาที่ไม่เหมาะสม