บทคัดย่อ
ยาปลูกไฟธาตุเป็นตำรับยาแผนไทยที่ช่วยกระตุ้นน้ำนมในคัมภีร์มหาโชตรัต ซึ่งเป็นตำราการแพทย์แผนไทยสำ หรับโรคของสตรี และได้รับการคัดเลือกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติตั้งแต่ปี 2555 การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนม ความปลอดภัย และความพึงพอใจของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่มีน้ำนมน้อย กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ หญิงหลังคลอดครรภ์ครบกำหนดที่คลอดปกติ ที่โรงพยาบาลสูงเนิน และโรงพยาบาลสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 49 คน  แบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุ (3 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 4  ครั้ง) และกลุ่มที่ได้รับยาหลอก กลุ่มละ 24 และ 25 คน    ตามลำดับ พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุและกลุ่มยาหลอก มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในเวลา 3  วัน   นับแต่เริ่มใช้ยา (p <  0.001) โดยกลุ่มยาปลูกไฟธาตุเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 51.01 ±  54.97 มิลลิลิตร ส่วนกลุ่มยาหลอกเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 43.12 ±  40.08 มิลลิลิตร แต่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p =  0.567) เมื่อวิเคราะห์คนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นโดยเทียบกับก่อนใช้ยา พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุมีคนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 110  มิลลิลิตร 6 คน  (ร้อยละ 25)  มากกว่ากลุ่มยาหลอกซึ่งมีเพียง 1  คน    (ร้อยละ 4)  อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <  0.05) และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ผลที่ได้ชี้ให้เห็นว่า ยาปลูกไฟธาตุที่ให้ในขนาดวันละ 3  กรัม นาน 3  วัน มีประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนมไม่แตกต่างจากยาหลอก แต่สัดส่วนของผู้ที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นมากกว่า 110  มิลลิลิตรในกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุสูงกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญ และยาปลูกไฟธาตุมีความปลอดภัยในการใช้ยา โดยไม่ทำให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
 
ที่มา
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ปี 2563, May-August ปีที่: 18 ฉบับที่ 2 หน้า 287-297
คำสำคัญ
Clinical trial, Breastfeeding, หญิงหลังคลอด, การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่, Pluk-fai-that herbal formula, postpartum women, ยาปลูกไฟธาตุ, การวิจัยทางคลินิก