วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการนวดเต้านมและการประคบเต้านมด้วยผ้าอ้อมลูกประคบนํ้าอุ่นเพื่อกระตุ้นการหลั่งนํ้านมของมารดาหลังคลอดบุตรใน 72 ชั่วโมงแรก

วิธีการศึกษ: มารดาหลังคลอด จำนวน 68 ราย แบ่งเป็น 4 กลุ่ม คือกลุ่มที่ไม่นวดและไม่ประคบเต้านม 15 ราย กลุ่มที่ประคบเต้านมด้วยผ้าอ้อมลูกประคบนํ้าอุ่น 20 ราย กลุ่มที่นวดเต้านม 16 ราย และกลุ่มที่นวดเต้านมร่วมกับประคบเต้านมด้วยผ้าอ้อมลูกประคบนํ้าอุ่น 17 ราย โดยใช้เวลากลุ่มละ 6 สัปดาห์ ศึกษาลักษณะทั่วไป วิธีการกระตุ้น ผลการไหลของนํ้านมจากการกระตุ้น ผลข้างเคียงและความพึงพอใจของมารดาจากการกระตุ้นการไหลของนํ้านมใน 24,48,72 ชั่วโมงแรกหลังคลอด วิเคราะห์เปรียบเทียบความแตกต่างของการไหลของนํ้านมในแต่ละกลุ่มด้วยสถิติทดสอบไควแสคว์

ผลการศึกษา: มารดาหลังคลอดภายใน 24 ชั่วโมง กลุ่มที่นวดเต้านมเริ่มมีนํ้านมไหล ร้อยละ 12.5 กลุ่มที่ประคบและนวดเต้านมมีนํ้านมไหล ร้อยละ 64.7 ในขณะที่อีก 2 กลุ่ม ไม่มีนํ้านมไหลเลย (P<0.001) ทารกที่มารดาได้รับการประคบและนวดเต้านมกินอิ่มและนอนหลับมากกว่า (P<0.001) และมารดาหลังคลอดมีความพึงพอใจของการกระตุ้นการไหลของนํ้านม ร้อยละ 26.67, 60.00 ,31.25, 88.24 ตามลำดับ (p<0.001) ภายใน 48 ชั่วโมง นํ้านมเริ่มไหลทั้ง 4 กลุ่ม แต่ในกลุ่มที่ประคบและนวดเต้านม นํ้านมไหลดีในสัดส่วนที่มากกว่า (p<0.001) ทารกที่มารดาได้รับการประคบและนวดเต้านมกินอิ่มและปัสสาวะมากกว่าอุจจาระมีสีเหลืองมากกว่า (p<0.001) มารดาหลังคลอดมีความพึงพอใจของการกระตุ้นการไหลของนํ้านม ร้อยละ 33.33 , 95.00 ,68.75, 94.12 ตามลำดับ (p<0.001) มารดาหลังคลอดบุตรทั้ง 4 กลุ่มมีความพึงพอใจไม่แตกต่างกัน

สรุป: มารดาหลังคลอดทุกรายควรนวดและประคบเต้านมด้วยผ้าอ้อมลูกประคบนํ้าอุ่นเพื่อให้นํ้านมไหลเร็วขึ้นใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด