ต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์เป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ในการเข้ารับการรักษาพยาบาล แต่การศึกษาเกี่ยวกับขนาดของภาระทางการเงินของครัวเรือนเกี่ยวกับต้นทุนนี้ยังมีน้อยอยู่ การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์ของผู้ป่วยนอกที่มารับบริการที่โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานีและหน่วยบริการปฐมภูมิ 4 แห่งในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี และเปรียบเทียบต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์ระหว่างสถานพยาบาลและภูมิลำเนาของผู้ป่วย

ผู้วิจัยสัมภาษณ์ผู้ป่วยหรือผู้ดูแลผู้ป่วยที่แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานีจำนวน 200 คน และที่หน่วยบริการปฐมภูมิ 4 แห่งในเขตอำเภอเมือง สุราษฎร์ธานี จำนวน 147 คน ตั้งแต่วันที่ 24 ตุลาคม ถึง 21 ธันวาคม พ.ศ.2555 การวิเคราะห์ใช้ข้อมูลต้นทุนของปี พ.ศ.2555 เป็นปีฐาน การศึกษาใช้สถิติ t-test และ ANOVA ในการเปรียบเทียบต้นทุนระหว่างสถานพยาบาลและระหว่างภูมิลำเนาของผู้ป่วย โดยใช้ระดับนัยสำคัญทางสถิติเท่ากับ 0.05

การศึกษาพบต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์เฉลี่ยของหน่วยบริการปฐมภูมิเท่ากับ 76.7 บาท ซึ่งน้อยกว่าต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์ของผู้ป่วยนอกที่โรงพยาบาลสุราษฏร์ธานี ซึ่งเท่ากับ 585.6 บาท เมื่อพิจารณาต้นทุนของผู้ป่วยนอกที่มารับการรักษาที่โรงพยาบาลตามภูมิลำเนาของผู้ป่วย พบว่าต้นทุนของผู้ป่วยที่มีภูมิลำเนาอยู่ในอำเภอเมืองเท่ากับ 248.3 ต่างอำเภอในจังหวัดสุราษฏร์ธานี เท่ากับ 774.8 และนอกจังหวัดสุราษฏร์ธานีเท่ากับ 1,719.4 บาท การเปรียบเทียบต้นทุนตามภูมิลำเนาพบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

การศึกษานี้ประเมินต้นทุนที่เกิดต่อครัวเรือนในการที่ผู้ป่วยมารับบริการที่แผนกผู้ป่วยนอก โดยเน้นต้นทุนที่อาจเป็นอุปสรรคต่อการเข้าถึงบริการ ข้อมูลนี้จึงอาจนำมาใช้ประกอบการพัฒนาระบบสุขภาพ ทั้งด้านการรักษาและการส่งต่อเพื่อลดภาระต้นทุนของผู้ป่วยต่อไป