ความเป็นมา: โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ มีจำนวนผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตเพิ่มสูงขึ้นทุกปี ในโรงพยาบาลร้องกวาง จังหวัดแพร่ พบว่ามีผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลินจำนวนหนึ่งทีรับการรักษาโดยยารับประทาน ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ ผู้ป่วยต้องได้รับการดูแลเรื่องอาหารและการออกกำลังกายควบคู่กันไป รูปแบบการดูแลผู้ป่วยที่บ้านเป็นอีกกลวิธีหนึ่งในการติดตามดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาพฤติกรรมการดูแลตนเอง ระดับน้ำตาลในเลือด (FBS) และฮีโมโกลบินเอวันซี (HBA₁C) ของผู้ป่วยโรคเบาหวานกลุ่มที่ได้รับโปรแกรมการดูแลสุขภาพที่บ้านและกลุ่มควบคุมที่ได้รับการดูแลตามปกติ

รูปแบบการศึกษา: Randomized equivalent controlled intervention study

สถานที่ : ตำบลร้องเข็มและตำบลแม่ยางฮ่อ อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่

วิธีการศึกษา: ศึกษากลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน จำนวน 50 คน เป็นกลุ่มทดลอง 25 คน และกลุ่มควบคุม 25 คน คัดเลือกโดยการสุ่มจับคู่เหมือนกัน (matched pair) ศึกษาข้อมูลทั่วไป ประเมินพฤติกรรมการดูแลตนเอง เจาะเลือดตรวจ FBS HBA₁C กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการดูแลสุขภาพที่บ้าน ส่วนกลุ่มควบคุมที่ได้รับและไม่ได้รับโปรแกรมการดูแลสุขภาพที่บ้าน ก่อนและหลังได้รับโปรแกรม ด้วยสถิติ t-test

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างทั้งสองกลุ่ม เป็นชายร้อยละ 20 หญิงร้อยละ 80 อายุเฉลี่ยในกลุ่มทดลอง 55.6 ปี  (SD=6.9) กลุ่มควบคุม 51.6 ปี (SD = 8.5) ระยะเวลาของการเป็นโรคอยู่ในช่วง 1-10 ปี ลักษณะทั่วไปของทั้ง 2 กลุ่มไม่แตกต่างกัน ก่อนการทดลอง ทั้งสองกลุ่ม มีค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านออกกำลังกายและการใช้ยาไม่แตกต่างกัน ส่วนการควบคุมอาหารกลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนดีกว่า ค่าเฉลี่ย FBS และค่าเฉลี่ย HBA₁C ไม่แตกต่างกัน หลังการทดลอง กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมมีค่าเฉลี่ยพฤติกรรมการดูแลตนเองในทุกด้านแตกต่างกัน (p = 0.001) กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยพฤติกรรมการดูแลตนเองสูงกว่ากลุ่มควบคุม ค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดทั้งสองกลุ่มแตกต่างกันโดยกลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดลดลงต่ำกว่ากลุ่มควบคุม (p <0.001) และค่าเฉลี่ยระดับ HBA₁C มีแนวโน้มลดลงมากกว่าแต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (p = 0.683)

สรุป:  โปรแกรมการดูแลสุขภาพที่บ้าน สามารถช่วยควบคุมพฤติกรรมการดูแลตนเองและค่าระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานได้ แต่ระดับ HBA₁C อาจต้องใช้ระยะเวลานานกว่านี้