การวิจัยเชิงบรรยายนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ต้นทุน-ผลได้การจัดบริการคัดกรองความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวานของสถานีอนามัยในอำเภอพระแสง จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยศึกษาสถานีอนามัยที่เป็นแกนนำในการพัฒนาการจัดบริการสุขภาพแห่งหนึ่ง เก็บข้อมูลด้วยแบบบันทึกต้นทุนและแบบสอบถามผลได้ ซึ่งตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาได้ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาเท่ากับ 1.00 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา และใช้วิธีการวิเคราะห์ต้นทุนกิจกรรม

                ผลการวิจัยพบว่า การจัดบริการคัดกรองความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวาน มีต้นทุนรวมเท่ากับ 127,830.35 บาท ต้นทุนต่อกิจกรรมเท่ากับ 5.75 บาท ต้นทุนต่อรายเท่ากับ 75.51 บาท โดยกิจกรรมการตรวจร่างกายมีต้นทุนสูงสุด เท่ากับ 44,401.86 บาท (ต้นทุนต่อราย = 26.23 บาท) รองลงมา คือ กิจกรรมการซักประวัติ เท่ากับ 36,203.17 บาท (ต้นทุนต่อราย = 21.38 บาท) สำหรับผลได้ของผู้ให้บริการเท่ากับ 1,663,625.00 บาท (ผลได้ต่อต้นทุน = 13.01) ผลได้ของผู้รับบริการเท่ากับ 486,961.21 บาท (ผลได้ต่อต้นทุน = 10.21) และผลได้ของการจัดบริการในชุมชนมากกว่าการจัดบริการในสถานีอนามัย

                ผลการวิจัยครั้งนี้ แสดงถึงแนวทางการลดต้นทุนโดยลดกิจกรรมที่ซ้ำซ้อนในกิจกรรมหลักการบันทึกผลการคัดกรอง และพัฒนาศักยภาพในการคัดกรองความเสี่ยงฯ แก่อาสาสมัครสาธารณสุขโดยให้ร่วมงานกับเจ้าหน้าที่ตามความเหมาะสม สนับสนุนการจัดบริการในชุมชนมากขึ้น และดำเนินการพัฒนาบริการให้ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายเพื่อเพิ่มผลได้ในการจัดบริการต่อไป